منابع چوبي موجود در جنگل هاي ايران يکي از با ارزش ترين داريي ها محسوب مي شود. زيرا تنها کمتر از 5 درصد از مساحت ايران را جنگل ها پوشانده اند. آينده توليد ام دي اف در ايران بستگي به ميزان متريال خام موجود دارد. ميزان متريال هاي موجود در ايران هم وابسته به ميزان درختان فرسوده و ميزان واردات چوب خام دارد.
به علت توليد محدود متريال هاي خام، صنعت هاي وابسته به توليد چوب هم نمي توانند رشد زيادي داشته باشند. يکي از مهم ترين صنايع وابسته به چوب MDF ها هستند.MDF ها به طور گسترده اي در توليد وسايل چوبي، کابينت هاي آشپزخانه، درب، کف پوش و کارهاي تزئيني و دکوري استفاده مي شوند.
چالشي که اکنون در اين صنعت با آن مواجه هستيم، توليد متريال هاي خام براي توليد محصولات MDF در بازارهاي ايران است. در حال حاضر شش کارخانه ام دي اف، با مصرف سالانه 600000 متر مکعب چوب خام در ايران وجود دارد. مهم ترين دليل توليد کم ام دي اف در ايران، منابع محدود متريال خام و ماشين آلات با تکنولوژي قديمي هستند که با وجود متريال هاي خام با کيفيت و ماشين آلات پيشرفته حل خواهد شد. منابع توليد متريال خام در ايران بسيار محدود است و واردات چوب خام (تنه درخت) ممنوع است. اما عليرغم شرايط موجود در بازار کنوني ام دي اف، توليدکنندگان ام دي اف با دستگاه هاي پيشرفته کار مي کنند و استفاده از ماشين اين صنعت در حال پيشرفت است. با توجه به کمبود درخت و کاشت کم درخت در ايران، در سال 2008 پيشنهادي مبني بر کاشت درختان به منظور ايجاد منابع چوب خام براي توليد ام دي اف و کاهش هزينه توليد MDF در ايران ارائه شد.
با توجه به افزايش نرخ جمعيت در ايران، مصرف پانل هاي چوبي هر ساله در حال افزايش است. اما تاثيرات اقتصادي قانون واردات، بر نرخ توليد و رقابت اقتصادي بين توليد کنندگان ام دي اف به خصوص در سال 96 تاثير گذاشته است. وقتي در سال 1996 براي اولين بار ام دي اف وراد ايران شد، واردات ام دي اف در ايران به طور چشمگيري از 217081 متر مکعب در سال 2004 به 1078472 متر مکعب در سال 2012 افزايش يافت. قبل از سال 2004 مجموع مصرف داخلي MDF کاملا به واردات وابسته بود. در حال حاضر 30 درصد از ام دي اف از تايلند، 24 درصد از ترکيه، 21% از چين، 14% از امارات متحده عربي، 10% از مالزي و 1% از ديگر کشورها وارد ايران مي شوند.
| سال | توليد | صادرات | واردات | مصرف |
| 2004 | 26300 | 0 | 217081 | 243381 |
| 2005 | 40426 | 0 | 259771 | 300197 |
| 2006 | 48219 | 0 | 351324 | 399543 |
| 2007 | 70127 | 0 | 497500 | 567627 |
| 2008 | 75412 | 0 | 411706 | 487118 |
| 2009 | 142206 | 0 | 765428 | 907634 |
| 2010 | 185317 | 0 | 791374 | 976691 |
| 2011 | 301639 | 0 | 1084812 | 1386451 |
| 2012 | 411949 | 0 | 1078472 | 1490421 |
| 2013 | 429359 | 0 | 882886 | 1312425 |
در سال 2004 اولين کارخانه ام دي اف در ايران، با توليد سالانه 40000 متر مکعب ايجاد شد و در سال 2012 توليد MDF حدود 16 برابر بيشتر از سال 2004 شد. در سال 2013، توليد، واردات و صادرات چوب هاي LDF به ترتيب 980559 – 54548 و 19037 متر مربع اعلام شدند و تا مدتي اين پانل هاي چوبي بر بازار چوب حاکم بودند تا اينکه در سال 2009 MDF رشد خوبي پيدا کرد. درواقع LDF در بازار ايران جاي خودش را باز کرده بود و MDF درحال رشد و گرفتن بازارهاي ايران براي کاربردهاي متنوع و جديد بود. درخواست برايMDF در ايران به سرعت رشد کرد و بعد از مدتي از LDF پيشي گرفت. MDF هم چنين در رقابت با چوب هاي قديمي مورد استفاده در نجاري هم قرار گرفت اما مهم ترين دليل محبوبيت MDF در بين کاربران ايراني، تنوع، زيبايي و مقاومت آن در برابر نفوذ آب است. افزايش استفاده فرصتي براي افزايش ظرفيت توليد با استفاده از ماشين آلات وارداتي ايجاد کرد. کارخانجات توليد ام دي اف در ايران به دو صورت محصولات خود را به بازار عرضه مي کنند ام دي اف خام و روکش شده. بيشترين روکش هايي که در ايران استفاده مي شوند: روکش ملامينه، روکش فويل و hpl هستند. روکش ها خريده مي شوند و روي ام دي اف هاي خام قرار مي گيرند و به فروش مي رسند. در ايران صادارات ام دي اف وجود ندارد زيرا منايع و توليد کنندگان محلي بسيار اندک هستند.
توليد ام دي اف در ايران از سال 2004 تا 2013:
| کارخانه | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 |
| کاسپين | 26300 | 40426 | 48219 | 46602 | 48000 | 44909 | 47864 | 47800 | 46761 | 47413 |
| آرين سينا | 16000 | 33270 | 63500 | 71000 | 74323 | 104612 | 102620 | |||
| پارس | 17525 | 28631 | 33797 | 44953 | 41575 | 47452 | 50131 | |||
| آرين | 20000 | 114068 | 160700 | 147300 | ||||||
| لوح سبز جنوب | 1500 | 23873 | 52424 | 56170 | ||||||
| کيميا چوب | 25725 |
جديدترين کارخانه جات توليد ام دي اف که در ايران فعاليت مي کنند:
- MDF گيلان با توليد ساليانه 120000 متر مکعب
- آرتا با توليد 105000 متر مکعب
- MDF مازندران با توليد 105000 متر مکعب
- MDF شمال خراسان با توليد 90000 متر مکعب
- MDF بوشهر با توليد 6000 متر مکعب
آمار واردات ام دي اف و انواع چوب آلات در سال 96:
ام دي اف (MDF):
مقدار واردات MDF در نه ماهه نخست سال جاري نسبت به مدت مشابه سال گذشته 19% کاهش نشان مي دهد. مجموع واردات انواع MDF در نه ماهه اول سال 96، مقدار 810,654 متر مکعب به ارزش 241,627,111 دلار بوده است.
چوب آلات خام:
جمع کل واردات چوب آلات خام به کشور در نه ماهه نخست سال جاري مقدار 317,895 تن به ارزش 119,201,853 دلار بوده است که از نظر مقداري حدود 37% نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است. از اين مقدار واردات 95% به صورت الوار بوده است. که از اين مقدار بيشترين ميزان چوب وارداتي الوار بوده است و کمترين ميزان آن چوب دو نيم شده، ترکه و بريده است.
روکش هاي چوبي:
مقدار واردات روکش هاي چوبي در اين مدت 3557 تن به ارزش 9497935 دلار بوده است. اين مقدار واردات نسبت به مدت مشابه سال گذشته 41 درصد افزايش داشته است.
روکش هاي مصنوعي:
در اين دوره جمعا 16،359 تن انواع روکش هاي مصنوعي به ارزش 45,558,066 دلار به شرح زير وارد کشور گرديده است: روکش pvc (ترموپلاستيک) به مقدار 10952 تن به ارزش 30,163,245 دلار (17% کاهش). روکش ملامينه به مقدار 4329 تن به ارزش 12,577,404 دلار HPL (فرميکا) به مقدار 1,195 تن و به ارزش 2,817,417 دلار. (12% افزايش). با توجه به قيمت هاي متعارف HPL به نظر مي رسد در واردات HPL کم اظهاري شديد وجود داشته باشد.
نئوپان
مجموع واردات نئوپان در نه ماهه نخست سال جاري 2،548 متر مکعب به ارزش 1,050,196 دلار بوده است. اين مقدار نسبت به سال گذشته 83% کاهش نشان مي دهد. هم چنين تخته فيبر سبک، تخته فيبر سخت، تخته لايه و کل اوراق فشرده چوبي هم از انواع ديگر فرآورده هاي چوبي وارد شده به ايران بوده اند. بنابراين بررسي و تخمين نيازها و درخواست هاي آينده براي پانل هاي چوبي ام دي اف مي تواند کمک زيادي به تصميم گيري براي ايجاد يک برنامه بلند مدت در اين بخش از صنعت بکند. پيش بيني نيازهاي آينده براي کالا و سرويس هاي مختلفي استفاده مي شود و با هدف سرويس دهي بهتر در آينده انجام مي شود. اما پيش بيني مصرف ام دي اف در ايران کار آساني نيست زيرا اطلاعات مصرف ام دي اف در ايران فقط براي ده سال موجود است و توليد ام دي اف در ايران به دليل کمبود متريال هاي خام، شرايط اقتصادي و تحريم ها دستخوش تغييرات شديدي مي شود.
از سال 2004 مصرف ام دي اف در ايران حدود 5 برابر افزايش داشته است. داده هاي تخمين زده شده از ميزان نياز به ام دي اف در ايران نشان مي دهد که ميزان کلي نياز به ام دي اف در ايران به 1642000 متر مکعب در سال 2018 خواهد رسيد که در مقايسه با سال 2013، %42 افزايش خواهد داشت. افزايش نياز به ام دي اف بيانگر اين است که توليد کنندگان ام دي اف با کمبود متريال خام در آينده مواجه خواهند شد. اين نياز با پديدار شدن کارخانه هاي جديد، بحراني تر خواهد شد.
براي پاسخ به نياز متريال خام براي توليد ام دي اف، لازم است مجموعه اي از استراتژي ها را به کار بگيريم. اولين راهکار گسترش گياهان و درخت ها و افزايش کاشت آن هاست. اين راهکار يک راه حل بلند مدت براي افزايش توليد چوب خام است. اما بخش عمومي به دليل عدم وجود کنترل و مديريت مناسب، نمي تواند در اين بخش موفق باشد. به نظر مي رسد ريسک سرمايه گذاري در درخت کاري نسبت به واردات ام دي اف و روکش بسيار بيشتر باشد. اما براي گسترش صنعت چوب لازم است تا پروژه هاي ثابتي در اين زمينه راه اندازي شود.
استفاده کاربردي از جنگل هاي زراعي مي تواند با يک راه علمي انجام شود. جنگل ها مي توانند با درخت کاري دوباره احيا شوند و استفاده از آن ها در صنعت چوب گسترش پيدا کند. دوم، متقاعد کردن دولت براي منع قانون جلوگيري از واردات چوب درختان و سوم تغيير منابع چوبي است مي توانيم منابع سلولزي را جايگزين منابع کنوني کنيم.
اقتصاد چوب کشور بيمار بوده و بحران در صنايع چوب به دليل کمبود ماده اوليه در دو سال ديگر نمود پيدا مي کند و افزود که درحال حاضر واردات چوب به صورت خام جهت تامين مواد اوليه کارخانجات به شدت احساس مي شود، حال انکه به دليل نبود امکانات و شرايط قرنطينه چوب، واردات آن ممنوع است. طبق اعلام منصوري، مصرف سالانه “ام دي اف کشور” دو ميليون و 500 هزار متر مکعب بوده حال آنکه ميزان توليدات ام دي اف کشور به يک ميليون و 200 هزارمتر مکعب مي رسد که بيش از نيمي از ام دي اف داخل کشور از محل واردات تامين مي شود.
اين در حالي است که تعداد زيادي از توليد کنندگان ام دي اف در شمال، ام دي اف با کيفيت نه چندان مناسب را از روسيه وارد کرده و پس از روکش در کارخانه خود، به اسم توليد داخل به بازار عرضه مي کنند.
در حال حاضر مي توان گفت ام دي اف يکي از پرکاربردترين محصول در مقابل محصولات ديگر چوبي است و تخمين زده مي شود که در سال 2018 ، 1642000 متر مکعب در ايران مصرف داشته باشد. اين درحالي است که در سال 96 قيمت متريال خام براي توليد ام دي اف افزايش چشمگيري داشت و توليد کنندگان ام دي اف نياز به توليد چوب خام را نيازي اساسي دانستند و اعلام کردند هزينه اي که براي واردات چوب خام مي پردازند تقريبا باسود به دست آمده برابر و يا حتي بيشتر است و بايد فکري به حال توليد چوب خام در ايران کرد.
طبق آمار تقريبي اعلام شده در سال جاري 10 ميليون تن چوب خام مورد نياز است درحالي که تنها 3 ميليون تن چوب در جنگل هاي شمال توليد مي شود و ميزان باقي مانده بايد از راه واردات تأمين شود. با توجه به نتايج به دست آمده براي تشويق توليد کنندگان ام دي اف به ادامه توليد، نياز به برنامه اي براي گسترش جنگل ها و منابع چوب خام داريم.
